Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 7-8 Mart’ta gerçekleştirdiği resmi ziyarette Vaşington’da temaslarda bulundu. Bunlardan en önemlisi, Türkiye-ABD Stratejik Mekanizma toplantısıydı.

Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması, ABD ve Türkiye tarafından Nisan 2022 döneminde başlatıldı. Bu girişim, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Joe Biden’ın Ekim 2021’de Roma’da gerçekleştirdikleri görüşmeden doğdu.

Bu mekanizma, genellikle her iki ülkenin dışişleri bakanlıkları tarafından koordine ediliyor ve güvenlik, ekonomi, enerji, savunma ve demokratik değerler çeşitli sektörlerde iş birliğini derinleştirmeyi hedefliyor.

7-8 Mart 2024’ten önceki son toplantı 18 Ocak 2023 tarihinde gerçekleştirilmişti.

Her iki toplantı sonrasında yayınlanan ortak açıklamaları karşılaştırarak Türk-Amerikan ilişkilerinde kısa dönemli bir muhasebeye gidebiliriz. Bu karşılaştırma, Türkiye ve ABD arasındaki stratejik ilişkilerin son bir yıl içinde nasıl geliştiğine ve hangi alanlarda yoğunlaştığına ilişkin bir tablo çizecektir.

(Bu noktada 2023’teki açıklama ilk metin, 2024’teki açıklama ikinci metin olarak anılacak).

Her iki metin de iki ülke arasındaki iş birliğinin geniş ve çok yönlü olduğunu vurgularken, ikinci yani güncel metin daha çok somut sonuçlar ve ileriye dönük planlar üzerinde duruyor. Bu, stratejik mekanizmanın dinamik ve evrilmekte olduğunu, iki ülkenin de mevcut global ve bölgesel zorluklara yanıt olarak iş birliklerini derinleştirmeye ve genişletmeye istekli olduğu şeklinde değerlendirilebilir.

Diplomatik ilişkiler ve güvenlik bakımından her iki metin de Türkiye ve ABD arasındaki stratejik ortaklığın önemini ve NATO içindeki iş birliğini vurguluyor. Rusya’nın Ukrayna’daki savaşına karşı tutumlar ve Karadeniz’deki güvenlik sorunları her iki metinde de önemli yer tutuyor.

Savunma iş birliği bakımından F-16 modernizasyonu ve savunma sanayii iş birliği, ilk metinde özellikle vurgulanan bir temayken, ikinci metinde savunma sanayi odaklı ticaret ilişkisinin geliştirilmesi ve İsveç’in NATO üyeliği gibi konular öne çıkıyor.

Ekonomik ilişkiler ve ticaret bakımından iki metin de Türkiye-ABD ekonomik ilişkilerinin güçlenmesine ve ticaretin artmasına odaklandığını görüyoruz. İkinci metinde, ikili ticaretin 30 milyar doları aşması ve ekonomik iş birliğinin genişletilmesi gibi daha somut gelişmelere yer verildiği görülmektedir.

Enerji güvenliği ve iklim değişikliği açısından her iki metin de enerji güvenliği ve iklim değişikliği ile mücadelenin önemini vurguluyor ancak ikinci metinde bu konular daha detaylı bir şekilde işleniyor ve Enerji ve İklim Diyaloğu gibi yeni girişimlerden bahsediliyor.

İkinci metinde ayrıca, Gazze krizi gibi yeni gündem maddelerinin ortaya çıktığı ve bölgesel barışa katkıda bulunma, iki devletli çözüm gibi konularda iş birliği yapma konusunda iki ülkenin ortak taahhüdünün altı çizildiğini görüyoruz. Bu vurgu, Türkiye-ABD ilişkilerinin sadece iki ülkenin çıkarlarını değil, aynı zamanda geniş bölgesel ve global meseleleri de kapsadığını gösteriyor.

Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması, iki ülke arasında zaman zaman yaşanan anlaşmazlıklar ve gerilimlere rağmen, diyalog ve iş birliğinin sürdürülmesi açısından önemli bir araç mahiyetinde.

Ancak bu mekanizmanın etkinliği, iki ülkenin karşılıklı olarak ortaya koyduğu irade ve mevcut siyasi dinamiklere bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Özellikle savunma sanayii, enerji projeleri ve bölgesel güvenlik konularında yaşanan fikir ayrılıkları, bu platformun test edildiği/edileceği önemli alanlar.

Not: Ortak açıklamanın terör/terörizm bağlamındaki analizi yarın MasterHaber’de.