28 Kasım günü PKK’ya yakın bazı sitelere bir haber düştü. Haberin giriş cümlesi “Japonya Kamu Güvenliği İstihbarat Teşkilatı (PSIA), resmi internet sitesinde yasaklı örgütler listesinden PKK’yi çıkardı.” şeklindeydi.

Benzeri bir bilgi, ilgili kurumun web sayfasının ekran görüntüleriyle birlikte sosyal medyada da dolaşıma girdi.

Bu paylaşımlar, PKK’nın kuruluş kongresi olarak kabul gören 27 Kasım’ın ertesinde dolaşıma girdi.

Haber/paylaşımların detaylarına bakıldığında, PKK daha önce bahse konu teşkilatın web sayfasında “Başlıca Uluslararası Terör Örgütleri ve Küresel Uluslararası Terör Örgütlerine Genel Bakış” başlığı altında ele alınırken; artık bu listede yer almadığı iddia ediliyor.

Bu kararın Eylül 2023’te alındığı ancak web sayfası vasıtasıyla kamuoyuna duyurulmasının Kasım sonunda gerçekleştiği yönünde bilgiler var. PSIA böyle bir güncellemeye gitmesi, Japonya’nın terörizm standartları konusunda BM’ye angaje olması ve bu doğrultuda BM Güvenlik Konseyinin 1267 sayılı kararı ile ilişkilendiriliyor. Bu karar, terörizmin finansmanının engellenmesini içerirken, ağırlıklı olarak El Kaide ve Taliban’ı baz alıyor. Lübnan Hizbullah’ı ve PKK’nın bu bağlamda PSIA listesinden çıkarıldığı yönünde iddialar söz konusu.

İlgili web sayfasına (https://www.moj.go.jp/psia/ITH/organizations/index.html) bakıldığında 3 Aralık itibariyle bu linklerde herhangi bir içerik yer almadığı görülüyor. Yani bu iddialara kaynaklık eden veriler ulaşılamaz durumda.

Bunu haricinde, PSIA sitesindeki diğer başlıklarda PKK yerini koruyor. Örneğin 1 Ekim saldırısı PSIA’ın terör eylemleri listesindeki yerinde duruyor.

Ayrıca “Bölgelere Göre Terörizm Durumu” başlığı altında Türkiye’de faaliyet gösteren örgütler arasında DEAŞ ve El Kaide ile beraber PKK da yer alıyor. Bir başka ifadeyle PKK, Türkiye’de faaliyet gösteren bir terör örgütü olarak gösteriliyor.

Ancak bu durum bir başka soruna işaret ediyor. PKK, İran, Irak, Suriye başta olmak üzere Arjantin’den Yeni Zelanda’ya dünyanın pek çok ülkesinde -bazılarında silahlı olmasa da- terörist faaliyetler sürdürmesine rağmen “yerel” bir örgüt olarak algılanıyor.

Bu hususa, PKK ve ChatGPT adlı yazımda da değinmiştim. DEAŞ’la mukayese ettiğimizde, DEAŞ küresel olarak nitelenirken, PKK adeta “yerel bir örgüt” olarak aktarılıyor. PSIA örneğinde de benzeri bir yaklaşım söz konusu olabilir.

***

Bu bağlamda şu da vurgulanmalı. Böyle bir haber kamuoyuna yansıdığında ilk bakılacak yer Türk Dışişleri Bakanlığı. Bu yazı hazırlanırken kınama vb. bir açıklama gerçekleşmemişti. Bu da ortada farklı bir durum olabileceğine işaret ediyor. Hüküm verirken Dışişleri Bakanlığı ya da Cumhurbaşkanlığı kaynaklarından yapılacak açıklamalar dikkate alınmalı.

***

Sonuç olarak bu konuyla ilgili dil bariyeri ve sınırlı bilgiler söz konusu. Bu kapsamda bazı senaryolar üretmek mümkün.

1. İlk senaryoya göre Japon PSIA, PKK’yı mevcut eylemselliğini baz alarak küresel ve majör bir örgüt değil, yerel bir örgüt olarak değerlendirmeye karar vermiş olabilir. Bahse konu web sitesinde, PKK’nın Türkiye başlığı altında hala daha zikrediliyor olması bu senaryoyu güçlendiriyor. Japonya’nın BM terörizm standartlarına uyum sağlama çabası ile PKK’nın Türkiye’de eylem yapamaz bir hale getirilmesi, PSIA’ın bu kararı için ortak bir payda üretmiş olabilir.
2. İlk senaryonun devamı olarak, bu durumun siyasi bir karardan ziyade siyasi yansımaları hesaplayamayan bir bürokratik yaklaşım olması ihtimalini de göz ardı etmemek gerek. Bekleyip göreceğiz. Kamuoyuna yansıyan bilgileri doğru farz ve kabul edersek, Japonya’nın bu “yanlış”tan kısa sürede döneceği ön görülebilir.
3. Listeden çıkma meselesi, yüzeysel bir diplomatik manevra da olabilir. Açık kaynaklarda Türkiye’deki Japon yatırımlarının sınırlandırıldığı yönünde -teyide muhtaç- bilgiler var.

Not: Japonya’da tek bir istihbarat teşkilatı yok. Farklı bakanlıklara bağlı çeşitli kurumlar var. Bu yazıya konu olan PSIA, Adalet Bakanlığına bağlı. Uluslararası ilişkiler ve dış politika kararları bakımından Japonya’da esas bakılması gereken birim olarak Cabinet Intelligence and Research Office (CIRO) öne çıktığı söylenebilir.